Zespół hiperstymulacji jajników jest rzadkim, potencjalnie groźnym, powikłaniem będącym następstwem stymulacji jajników. Dowiedz się, jakie zagrożenia niesie ze sobą zespół hiperstymulacji, jak przebiega schorzenie oraz jakie kroki podejmuje się w jego leczeniu.

Czym jest zespół hiperstymulacji

Hiperstymulacja (OHSS – ovarian hyperstimulation syndrome), występuje po podaniu ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG) w celu indukcji owulacji po wcześniejszej stymulacji jajników. Głównym celem stymulacji owulacji jest uzyskanie większej niż w cyklu naturalnym liczby dojrzałych komórek jajowych. Zwiększa to szansę na uzyskanie kliku zarodków a tym samym zwiększa całkowite prawdopodobieństwo uzyskania ciąży.

Zespół hiperstymulacji – przyczyny

W OHSS dochodzi do powiększenia jajników stymulowanych przez hCG i Gonadotropiny. Hiperstymulowane jajniki produkują czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego, który wywołuje efekty wewnątrzustrojowe.

Czynniki ryzyka wystąpienia zespołu hiperstymulacji jajników

Do innych czynników podnoszących ryzyko wystąpienia OHSS można podzielić na występujące przed leczeniem oraz ujawniające się podczas stymulacji jajników.

Czynniki ryzyka występujące przed leczeniem:

  • przebycie zespołu hiperstymulacji w przeszłości,
  • zespół policystycznych jajników (PCOS),
  • wiek kobiety poniżej 35 lat,
  • ponad 112 pęcherzyków antralnych w jajniku
  • wysoki poziom rezerwy jajnikowej (AMH),
  • niski współczynnik BMI,
  • długi protokół stymulacji z agonistą GnRH,

Czynniki ryzyka występujące podczas leczenia:

  • poziom estradiolu we krwi przekraczający 4000 pg/ml.
  • liczba pęcherzyków powyżej 20 po stymulacji jajników
  • Zastosowane hCG w celu wywołania dojrzewania komórek jajowych,
  • Suplementacja II fazy za pomocą hCG,
  • ciąża

Objawy hiperstymulacji

Postać łagodna zespołu hiperstymulacji

Do objawów w tym stadium schorzenia należą wzdęcia oraz niewielki ból brzucha spowodowany powiększeniem jajników.

Postać umiarkowana OHSS

W postaci umiarkowanej ból brzucha nieco się nasila. Pojawiają się również nudności i wymioty. W badaniach ultrasonograficznych widoczne zaczyna być wodobrzusze.

Postać ciężka OHSS

Objawy zaczynają wyraźnie wpływać na pogorszenie się kondycji i stanu zdrowia. Wodobrzusze staje się wyraźne, a gromadzenie się płynu w organizmie wpływa na trudności z oddychaniem (woda w otrzewnej, opłucnej i osierdziu). Krew jest zagęszczona. U kobiet z tą postacią OHSS występuje skąpomocz, czyli oddawanie moczu w małych ilościach (400-500 ml na dobę). Możliwa jest również hipoproteinemia, czyli zmniejszenie się stężenia białek we krwi.

Postać krytyczna zespołu hiperstymulacji

Jest to stadium zespołu hiperstymulacji jajników, który zagraża życiu kobiety. Bezpośrednio na zagrożenie życia wpływają takie objawy jak:

  • intensywne wodobrzusze,
  • duża ilość płynu wysiękowego nagromadzona w otrzewnej, opłucnej i osierdziu,
  • duże zagęszczenie krwi (hematokryt przekracza 55%),
  • bezmocz (nieoddawanie moczu),
  • problemy z pojawianiem się zakrzepów i zatorów,
  • zespół ostrej niewydolności oddechowej,

Objawy te mogą prowadzić do wstrząsu hipowolemicznego. Dochodzi wówczas do zmniejszenia objętości krwi, gwałtownego spadku ciśnienia, a w efekcie niedotlenienia organów, które prowadzi do śmierci.

Leczenie zespołu hiperstymulacji jajników

W łagodnych zespołach hiperstymulacji, zaleca się leczenie ambulatoryjne z informacją o konieczności zgłoszenia się do lekarza w sytuacji nasilenia się objawów. Stężenie gonadotropiny w organizmie spada samoistnie po około siedmiu dniach u kobiet niebędących w ciąży, natomiast po około dwudziestu u kobiet ciężarnych. W przebiegu cięższych przypadków OSHE konieczna jest hospitalizacja ze stałym monitorowaniem objawów, utrzymaniem odpowiedniej diurezy oraz wyrównywaniem gospodarki wodno-elektrolitowej.

Dieta przy hiperstymulacji

Przy hiperstymulacji bardzo ważne jest odpowiednie nawadnianie organizmu, zaleca się picie płynów bogatych w sód.

Zapobieganie zespołowi hiperstymulacji

W procesie zapłodnienia pozaustrojowego ciężkie przypadki OHSS zdarzają się bardzo rzadko. Jeżeli podczas stymulacji wystąpią czynniki zagrażające, które mogą spowodować zespół hiperstymulacji, można zastosować następujące metody.

  • Zmniejszenie lub zaprzestanie podawania gonadotropin (do osiągnięcia bezpiecznego stężenia < 2500-3000 pg/ml).
  • Transfer odroczony – odstąpienie od transferu zarodków w cyklu stymulowanym i zamrożenie ich. Wystąpienie ciąży przy wysokich wskaźnikach estradiolu może spowodować progresję objawów i wystąpienie ciężkiego zespołu hiperstymulacji.
  • Zastosowanie agonistów dopaminy.