Aspermia to niemożność uzyskania wytrysku nasienia podczas stosunku lub stymulacji seksualnej. To relatywnie rzadkie schorzenie, które może prowadzić do niepłodności. Jakie są przyczyny aspermii, jak przebiega i jakie możliwości leczenia oferuje współczesna medycyna?

Czym jest aspermia?

Mężczyzna, u którego wystąpiła aspermia, nie osiąga wytrysku podczas stymulacji seksualnej. Ejakulacja nie występuje mimo erekcji oraz osiągnięcia orgazmu. Aspermia może być trwała (utrzymywać się przez długi czas) lub występować przez krótki czas (np. w związku z wcześniejszą dużą aktywnością seksualną z wieloma ejakulacjami). 

Częste przyczyny aspermii

Przyczyny aspermii mogą być związane z zaburzeniami fizjologicznymi (np. w obrębie układu nerwowego), jak i psychologicznymi (np. silnym stresem).

Wśród najczęstszych przyczyn braku wytrysku możemy wymienić:

  • Problemy neurologiczne – związane z uszkodzeniem nerwów odpowiedzialnych za proces ejakulacji, Mogą towarzyszyć takim schorzeniom jak stwardnienie rozsiane, zaawansowana cukrzyca czy urazy rdzenia kręgowego.
  • Wady anatomiczne lub uszkodzenie tkanek – zablokowanie przewodów nasiennych lub powikłania po operacjach i zabiegach (np. w obrębie gruczołu krokowego).
  • Zaburzenia hormonalne – na przykład nieprawidłowości w wytwarzaniu testosteronu czy zaburzenia pracy przysadki mózgowej.
  • Infekcje (np. zapalenie najądrzy powodując blokadę przewodów nasiennych).
  • Skutki uboczne stosowania niektórych leków – np. regulujących ciśnienie krwi lub antydepresyjnych.
  • Inne choroby układu moczowo-płciowego, np. nowotwór prostaty.

Jak już wspomnieliśmy, krótkotrwałą aspermię może spowodować intensywna aktywność seksualna, przekraczająca możliwości produkcji nasienia przez jądra. W takiej sytuacji mogą wystąpić również skąpe wytryski, z mniejszą niż zazwyczaj ilością ejakulatu.

Ejakulacja wsteczna a aspermia

Schorzeniem o objawach podobnych do aspermii jest ejakulacja wsteczna (tzw. suchy wytrysk). W jej przebiegu nasienie jest produkowane i wyprowadzane z jąder, ale nie wydostaje się na zewnątrz przez cewkę moczową. Zamiast tego, cofa się do pęcherza moczowego.

Najczęściej bezpośrednim powodem schorzenia jest sytuacja, w której mięśnie zwieracza pęcherza nie ulegają skurczowi w trakcie orgazmu i wytrysku (taki skurcz zachodzi podczas prawidłowej ejakulacji). W efekcie sperma cofa się do pęcherza moczowego.

Wytrysk wsteczny jest bezbolesny i zazwyczaj nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, jednak może uniemożliwiać prokreację. Podobnie jak w przypadku aspermii, przyczyną ejakulacji wstecznej mogą być komplikacje po zabiegu chirurgicznym (np. w obrębie pęcherza moczowego), choroby układu nerwowego, zaawansowana cukrzyca, a także przyjmowanie niektórych leków. 

Warto pamiętać, że stres, zaburzenia depresyjne, problemy emocjonalne, lęki i urazy związane z życiem seksualnym mogą być powodem zaburzeń wytrysku, w tym jego braku. Taką przyczynę można podejrzewać szczególnie po wykluczeniu przyczyn somatycznych.

Diagnostyka aspermii

Diagnoza aspermii wymaga dokładnego wywiadu medycznego i przeprowadzenia serii badań. Lekarze wykonują między innymi:

  • Badania fizykalne i badania obrazowe pozwalające wykryć ewentualne problemy w budowie anatomicznej układu moczowo-płciowego.
  • Badania moczu (w określonym czasie po osiągnięciu orgazmu, co pozwala zdiagnozować ewentualny wytrysk wsteczny).
  • Badania neurologiczne, hormonalne i inne badania laboratoryjne – w zależności od podejrzewanej przyczyny problemu.

Diagnostyka jest zawsze kwestią indywidualną i zależy od konkretnego przypadku, z jakim zgłasza się pacjent.

Aspermia – możliwości leczenia 

Leczenie aspermii zależy przede wszystkim od jej przyczyny. Nierzadko możliwe jest przywrócenie prawidłowej funkcji ejakulacji lub – w przypadku pacjentów, którzy chcą zostać rodzicami – zastosowanie metod, które pozwolą uzyskać nasienie potrzebne do zapłodnienia. Jedną z takich metod jest in vitro, czyli zapłodnienie pozaustrojowe.

W przypadku zaburzeń endokrynnych lub infekcji lekarz może przepisać odpowiednie leki. Jeśli natomiast aspermia spowodowana jest nieprawidłowościami anatomicznymi (np. blokadą nasieniowodów), niekiedy możliwe jest skuteczne leczenie chirurgiczne. 

Gdy aspermia jest efektem ubocznym stosowanych leków, lekarz może zmodyfikować terapię, zmniejszając jej wpływ na funkcje seksualne.

Jeśli natomiast aspermia ma podłoże psychologiczne, pomocne mogą być sesje z psychologiem, psychoterapeutą lub seksuologiem. Rozwiązanie problemów emocjonalnych może przywrócić prawidłowe funkcje związane z erekcją i ejakulacją (u pacjentów, u których wykluczono przyczyny somatyczne).

Aspermia a niepłodność 

Aspermia nie musi przekreślać szansy na rodzicielstwo. W przypadkach, gdy leczenie nie pozwala na naturalne uzyskanie wytrysku, nierzadko możliwe jest mikrochirurgiczne pozyskanie nasienia z jąder metodą TESE lub Micro-TESE.  Niekiedy nasienie udaje się uzyskać dzięki metodzie wibrostymulacji. Pozyskane w ten sposób nasienie lub plemniki (TESE) można następnie wykorzystać w procedurze in vitro. W zależności od przyczyny schorzenia, skuteczne mogą okazać się także opisane wcześniej metody nieinwazyjne, np. przyjmowanie leków.

W przypadku długotrwałych problemów z brakiem wytrysku warto zgłosić się do kliniki leczenia niepłodności w celu diagnostyki i ewentualnego leczenia.