Skaryfikacja (scratching) endometrium to zabieg kontrolowanego uszkodzenia błony śluzowej wyścielającej jamę macicy. Wykonuje się go, aby zwiększyć szansę na implantację zarodka w procedurze in vitro. Co warto wiedzieć scratchingu endometrium i jakie są wskazania do zastosowania tej techniki?
Scratching endometrium – co to jest?
Scratching endometrium polega na naruszeniu (zgodnie z angielską nazwą na zadrapaniu/zarysowaniu) tkanek błony śluzowej macicy. Zabieg wykonuje się przy pomocy cienkiego giętkiego cewnika (pipelli), który wprowadza się do jamy macicy drogą dopochwową. Lekarz przesuwa narzędzie w różnych kierunkach, powodując delikatne uszkodzenia wierzchniej warstwy endometrium.
Zabieg jest bezpieczny, nie wymaga znieczulenia ani hospitalizacji. Nie jest potrzebne również wcześniejsze skomplikowane przygotowanie pacjentki. Zasadniczo scratching endometrium nie boli, może powodować jednak nieznaczny dyskomfort podczas kontaktu cewnika z błoną śluzową (krótkotrwałe dolegliwości bólowe o niewielkim natężeniu). Bezpośrednio po zabiegu mogą wystąpić również drobne plamienia lub szybko ustępujące skurcze.
Scratching endometrium – dodatkowe informacje
Warto dodać, że błona śluzowa macicy nie zostaje trwale uszkodzona w procesie skaryfikacji (lekko zarysowana zostaje jedynie jej zewnętrzna warstwa). Zabieg nie wpływa również w żaden sposób na proces odbudowy i złuszczania endometrium w kolejnych cyklach. Dlatego też scratching endometrium można przeprowadzać wielokrotnie – podczas umiejętnie przeprowadzonego scratchingu, ryzyko powikłań jest niemal zerowe.
Obecnie nie zaleca się przeprowadzania scratchingu rutynowo u kobiet przystępujących do procedury in vitro czy transferu mrożonego zarodka. Wskazania oraz skuteczność i racjonalność wykonywania scratchingu jest przedmiotem debaty i nie została w pełni potwierdzona w badaniach.
W jakim celu przeprowadza się scratching endometrium?
Istnieje hipoteza, że po naruszeniu błony śluzowej w organizmie pacjentki dochodzi do reakcji immunologicznej, w wyniku której wydzielane są określone substancje, tzw. czynniki wzrostowe (hormony, cytokiny prozapalne i inne). Zadrapanie powoduje również zwiększenie ukrwienia w miejscu uszkodzenia tkanek i aktywizację procesów regeneracyjnych. Wszystko to może przyczynić się zwiększenia tzw. receptywności endometrium – potencjału błony śluzowej do przyjęcia zarodka (innymi słowy zwiększają się szansę na prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka i jego dalszy rozwój).
Scratching endometrium przed transferem zarodka w procedurze in vitro
Scratching endometrium stosuje się najczęściej przed transferem mrożonego zarodka (FET, Frozen Embryo Transfer). Zabieg przeprowadza się zawsze w cyklu poprzedzającym cykl, w którym wykonuje się zabieg.
W którym dniu cyklu wykonuje się scratching endometrium?
Zabieg powinien być przeprowadzany w fazie lutealnej, czyli drugiej fazie cyklu, która rozpoczyna się bezpośrednio po owulacji i kończy tuż przed pojawieniem się miesiączki (w typowych warunkach faza lutealna występuje między 15 a 28 dniem cyklu). Scratching endometrium przeprowadza się około 7 dni przed spodziewaną miesiączką, czyli około 20 dnia cyklu menstruacyjnego (choć trzeba pamiętać, że jest to zawsze kwestia indywidualna).
Jakie są wskazania do przeprowadzenia zabiegu?
Obecnie nie zaleca się przeprowadzania scratchingu rutynowo u kobiet przystępujących do procedury in vitro czy transferu mrożonego zarodka. Racjonalność wykonywania scratchingu jest przedmiotem debaty. Skuteczność nie została potwierdzona w we wszystkich badaniach klinicznych.
Według niektórych badań zabieg ten może przynieść korzyści pacjentkom, które mają za sobą kilka niepowodzeń z zajściem w ciążę, a zakładaną przyczyną tych niepowodzeń były problemy z implantacją zarodka. Z drugiej strony istnieją doniesienia, które nie potwierdzają pozytywnego wpływu tej procedury. Dlatego decyzję wykonanie zabiegu pacjenci powinni omówić indywidualnie ze swoim lekarzem prowadzącym.
Scratching endometrium można rozważyć w sytuacji wystąpienia RIF (Recurent Implantation Failure), tzn. wtedy, gdy u kobiety poniżej 40 roku życia nie doszło do ciąży po wykonaniu trzech transferów zarodków (blastocyst) bardzo dobrej jakości.