Coraz częściej kobiety w krajach rozwiniętych coraz później decydują się na dziecko. W Unii Europejskiej średni wiek kobiety, w którym rodzi dziecko to już ponad 30 lat.
Odkładanie decyzji o posiadaniu potomstwa staje się jednym z głównych czynników ryzyka potencjalnych problemów z zajściem w ciążę w przyszłości.
Potencjał rozrodczy kobiety spada wraz z czasem, a spadek ten jest szczególnie widoczny po 35 roku życia, kiedy to płodność zmniejsza się średnio o 25% rocznie.
Zamrożenie komórek jajowych, tzw. social freezing, jest skutecznym sposobem zabezpieczenia płodności. Może również zwiększyć prawdopodobieństwo posiadania kolejnego dziecka.
Mrożenie komórek jajowych – rys historyczny
Pierwsze dziecko z zamrożonej komórki jajowej urodziło się w 1986 roku. Przez wiele lat zamrażanie komórek jajowych nie było efektywne. Podczas mrożenia najbardziej niebezpieczne dla komórek było niekontrolowane tworzenie się kryształów lodu. Przełomem w zamrażaniu komórek jajowych okazała się witryfikacja. W skrócie jest to proces przejścia cieczy w stan stały bez tworzenia się kryształów lodu. Proces ten można osiągnąć dzięki bardzo szybkiemu schładzaniu oraz zastosowaniu specjalnych podłoży. Witryfikacja jest skuteczna i bezpieczna, dlatego jest obecnie szeroko stosowaną procedurą.
Wykorzystanie zamrożonych komórek jajowych w przyszłości
Aby wykorzystać zamrożone komórki jajowe w przyszłości, należy wykonać zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro). Oczywiście komórki będą użyte tylko w sytuacji braku możliwości czy problemów z naturalnym zajściem w ciążę. W takiej sytuacji posiadanie zamrożonych oocytów może zwiększyć prawdopodobieństwo posiadania dziecka. Komórki jajowe pozyskane i zamrożone kilka lat wcześniej będą lepszej jakości.
W sytuacji zajścia w ciążę w sposób naturalny lub rezygnacji przechowywane komórki jajowe można w każdym momencie zniszczyć.
Ile komórek jajowych zamrozić, aby zabezpieczyć płodność na przyszłość?
Naturalnie w cyklu miesięcznym u kobiety dojrzewa jeden pęcherzyk z jedną komórką jajową. Aby zachować płodność jedna komórka jajowa to za mało, należy więc pobrać ich jak najwięcej. Pobranie komórek (punkcja jajników) jest poprzedzone stymulacją hormonalną owulacji, której zadaniem jest pobudzenie jajników do produkcji większej liczby komórek jajowych.
Im więcej zamrożonych komórek, tym większe prawdopodobieństwo urodzenia dziecka w przyszłości.
Dla przykładu: zamrożenie 18 komórek jajowych u kobiety 34-letniej daje nawet 90% prawdopodobieństwo urodzenia dziecka. W przypadku kobiety 37-letniej wynosi ono odpowiednio 75%.
Jaki wiek jest optymalny do zamrożenia komórek jajowych?
W im młodszym wieku kobieta zdecyduje się na zabezpieczenie płodności, tym większa możliwość uzyskania ciąży z zamrożonych komórek jajowych w przyszłości. Z drugiej jednak strony istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że będzie ich w przyszłości potrzebowała.
Najczęściej na zabieg decydują się kobiety w przedziale wieku 33-37 lat. U kobiet powyżej 40 roku życia zabezpieczenie płodności jest mało skuteczne – spada liczba uzyskanych komórek, a ponadto spada ich jakość.
Kiedy kobieta powinna szczególnie rozważyć zabezpieczenie płodności?
Szczególną grupą, której zaleca się mrożenie komórek jajowych, są kobiety chcące zabezpieczyć płodność przed leczeniem onkologicznym oraz z chorobami z autoagresji, leczone lekami obniżającymi płodność. Rzadziej zabieg zaleca się pacjentkom z zaawansowaną endometriozą lub innymi chorobami, które wymagają leczenia chirurgicznego obarczonego dużym ryzykiem uszkodzenia lub utraty jajników.
Jak przygotować się do pobrania i zamrożenia komórek jajowych?
Kwalifikacja do zamrożenia komórek jajowych polega na wizycie ginekologicznej oraz wykonaniu badań w kierunku chorób zakaźnych. Samo przygotowanie, czyli stymulacja owulacji, trwa ok. 10-14 dni. Obejmuje ono 2-3 wizyty w klinice. Proces zakończony jest pobraniem komórek jajowych i ich zamrożeniem podczas kilkugodzinnego pobytu w klinice.
Ryzyko
Pobranie i zamrożenie komórek jajowych jest bezpieczne i nie niesie ze sobą dużego ryzyka. Nie wymaga hospitalizacji, a pobyt w klinice trwa maksymalnie do kilku godzin.
Tak jak każda procedura medyczna, zabezpieczenie płodności może nieść ze sobą powikłania, które są jednak bardzo rzadkie. Najpoważniejsze komplikacje to powikłania związane ze znieczuleniem ogólnym dożylnym, czy komplikacje w trakcie lub po pobraniu komórek jajowych.