Żylaki powrózka to przypadłość, która obniża jakość nasienia, a dużym nasileniu może prowadzić do niepłodności. Poszerzone naczynia żylne w jądrach można współcześnie wyleczyć małoinwazyjną metodą chirurgiczną. Czym dokładnie są żylaki powrózka nasiennego, dlaczego mogą powodować niepłodność i jak można je usunąć?
Żylaki powrózka nasiennego – co to jest?
Powodem problemu są poszerzone naczynia żylne tworzące tzw. splot wiciowaty odprowadzające krew żylną z worka mosznowego. Splot ten jest częścią szerszej struktury – powrózka nasiennego, który tworzą także inne naczynia (takie jak tętnica jądrowa, tętnica dźwigacza jądra), nasieniowody oraz nerwy. Mówiąc obrazowo, powrózek tworzą wszystkie elementy, które kierują się z moszny do jamy brzusznej kanałem pachwinowym.
Żylaki powrózka nasiennego (nazywane też potocznie żylakami jąder) uwidaczniają się jako niewielkie guzki/zgrubienia powstałe w wyniku poszerzenia i poskręcania naczyń. Im większe nasilenie dolegliwości, tym zmiany te są bardziej widoczne w badaniu obrazowym i wyczuwalne w badaniu palpacyjnym.
Przyczyny żylaków powrózka nasiennego
Za poszerzenie naczyń żylnych w jądrach odpowiada zwykle anatomiczna budowa układu krwionośnego i dysfunkcje zastawek w naczyniach żylnych. Żylaki jąder zwykle dotyczą lewej strony ciała (około 90% przypadków). Odpowiada za to budowa lewej żyły jądrowej, która jest o około 10 cm dłuższa niż prawa i która dodatkowo łączy się z żyłą nerkową pod kątem 90 stopni. Jeśli w tej sytuacji pojawi się niewydolność lub brak zastawek żylnych, krew wraca się z żyły nerkowej i zalega w naczyniach worka mosznowego, powodując ich stopniowe poszerzanie.
Przyczyną żylaków na jądrach mogą być także ucisk naczyń w okolicach miednicy. Przykładem jest tzw. zespół dziadka do orzechów, czyli sytuacja, w której żyła nerkowa jest uciskana przebiegającą obok tętnicę krezkową górną. Powstawaniu żylaków jąder sprzyja także dwunożna postawa ciała oraz siedzący tryb życia.
W wyniku zwrotnego odpływu krwi żylnej do worka mosznowego dochodzi do niedotleniania tkanek i podwyższania temperatury w jądrach.
Żylaki powrózka nasiennego – objawy
Choroba przebiega często bezobjawowo i jest diagnozowana przy standardowym badaniu USG lub w badaniu fizykalnym. W zależności od nasilenia objawów pacjenci mogą doświadczać poczucia ciężkości w obrębie jądra lub dolegliwości bólowych. Powikłaniem żylaków o dużym nasileniu mogą być degeneracyjne zmiany struktury jądra, prowadzące na przykład do nieprawidłowego wydzielania testosteronu.
Wyróżnia się trzy stopnie nasilenia żylaków jąder:
- I stopień – wyczuwalne dopiero przy napinaniu mięśni brzucha, w pozycji stojącej.
- II stopień – łatwiej wyczuwalne, widoczne w pozycji leżącej,
- III stopień – wyczuwalne niezależnie od pozycji ciała, także bez napinania mięśni brzucha, często także możliwe do zaobserwowania gołym okiem.
Żylaki powrózka nasiennego a płodność
Poszerzone naczynia, do których cofa się ciepła krew z żyły nerkowej, sprawiają, że temperatura w worku mosznowym wzrasta. To z kolei zaburza proces spermatogenezy i skutkuje obniżeniem parametrów nasienia.
W typowej sytuacji temperatura w jądrach jest niższa o około 1-2°C niż w obrębie reszty ciała. W ten sposób osiągnięte zostają optymalne warunki do wytwarzania i magazynowania nasienia. Gdy warunki te zostaną zaburzone, może dojść do:
- obumierania spermatocytów, czyli komórek, z których bezpośrednio powstają plemniki,
- zmniejszenia liczebności plemników,
- obniżenia ich ruchliwości.
Trzeba pamiętać, że żylaki powrózka nasiennego nie zawsze wpływają istotnie na płodność, dlatego ich leczenie jest zawsze kwestią indywidualną. Nie zaleca się operowania żylaków I stopnia (bezobjawowych), gdyż nie przynosi to poprawy płodności.
Żylaki powrózka nasiennego – leczenie
Leczenie żylaków jąder wiąże się z interwencją chirurgiczną. W klinice Gameta w Rzgowie (Łódź) przeprowadzamy innowacyjną, mikrochirurgiczną operację żylaków powrózka nasiennego z dostępu pachwinowego. Zabieg cechuje niewielka inwazyjność i bezpieczeństwo. Przeprowadza się go w znieczuleniu ogólnym, pod kontrolą mikroskopu: przez nacięcie pachwinie lekarz wypreparowuje powrózek i wydziela poszerzone żyły jądrowe, które następnie podwiązuje lub klipsuje. Metoda ta jest dostępna w ramach tzw. chirurgii jednego dnia – po zabiegu pacjent zostaje wypisany do domu.
Metoda mikrochirurgiczna jest najskuteczniejszą obecnie metodą leczenia żylaków powrózka nasiennego. Charakteryzuje się mniejszą inwazyjnością niż zabiegi laparoskopowe lub klasyczna operacja Palomo, a także mniejszym ryzykiem powikłań i krótszym czasem rekonwalescencji pacjenta.