Czasami u naszych pacjentów nie można znaleźć żadnych plemników w ejakulacie oraz w materiale pobranym podczas punkcji jądra i najądrza (metoda TESE, MESA). Oznacza to niemożliwość zajścia w ciążę podczas naturalnego współżycia jak i w wyniku innych technik rozrodu wspomaganego. W takich przypadkach pacjenci mogą skorzystać z banku nasienia. W wielu badaniach na przestrzeni lat udowodniono, że nasienie może być przechowywane w niskich temperaturach przez długi okres czasu.
Dobór dawcy z banku nasienia
Dawcę dobieramy na podstawie cech genetycznych i fenotypowych najbardziej odpowiadających przyszłym rodzicom (grupa krwi, kolor oczu, kolor włosów, wzrost, budowa ciała). Dawcy są to młodzi, zdrowi mężczyźni, dokładnie przebadani pod względem psychicznym, genetycznym. Nasienie dawcy zostaje użyte do inseminacji po okresie karencji, wykonaniu badań wirusologicznych i mikrobiologicznych. Dane dawcy jak i biorców nasienia pozostają tajemnicą tak jak i sam fakt korzystania z banku nasienia przez daną parę.
Bank nasienia – najczęstsze wskazania:
- ciężka oligoastenozoospermia,
- niepowodzenia zapłodnienia pozaustrojowego z wprowadzeniem plemnika do cytoplazmy komórki jajowej (IVF-ICSI),
- dziedziczna choroba genetyczna partnera,
- chemioterapia, radioterapia i inne metody leczenie upośledzające płodność,
- choroby urologiczne, które w dłuższej perspektywie mogą pogorszyć jakość nasienia.
Bank nasienia – wykorzystanie nasienia dawcy
Nasienie z banku może być wykorzystane do procedur rozrodu wspomaganego (inseminacja, in vitro). Inseminacja nasieniem dawcy cechuje się skutecznością rzędu 14–20%, czyli w sposób zbliżony do wskaźników naturalnych ciąż u par nie dotkniętych problemem niepłodności.
W przypadku użycia mrożonych plemników do in vitro wskaźniki ciąż są takie same jak przy użyciu nasienia niemrożonego. Kriokonserwacja nasienia nie ma wpływu na przebieg ciąż oraz zdrowie uzyskanego potomstwa.
Bank nasienia jest również szansą dla mężczyzn, którzy chcieliby posiadać potomstwo po zastosowaniu leczenia przeciwnowotworowego (radioterapii, chemioterapii). Przed rozpoczęciem terapii mężczyzna może zdeponować nasienie do banku, gdzie w odpowiednich warunkach może ono być przechowywane, aż do zakończenia leczenia i chwili kiedy zdecyduje się na uzyskanie własnego potomstwa.
Bank spermy (nasienia) – kryteria i uwarunkowania prawne
Funkcjonowanie banków spermy jest ściśle regulowane przez obowiązujące przepisy. Zgodnie z prawem Unii Europejskiej dawcy nasienia nie może przysługiwać wynagrodzenie. Mężczyzna może otrzymać jednak zwrot kosztów związanych z dojazdem do banku spermy – ponieważ nasienie oddawane jest wolontaryjnie (honorowe dawstwo nasienia) i stanowi pomoc parom, które aby mieć dzieci, muszą skorzystać z nasienia dawcy.
Bank spermy to także miejsce, w którym możliwe jest długoletnie przechowywanie nasienia. Z możliwości tej korzystają zwykle mężczyźni przed rozpoczęciem terapii przeciwnowotworowej, która w wielu przypadkach istotnie obniża jakość nasienia i szerzej rozumianą płodność. Na przechowanie nasienia w banku decydują się również mężczyźni, którzy odkładają decyzję o posiadaniu dzieci na dalszą przyszłość.
Kwalifikacja do programu – kto może oddać nasienie i jak to przebiega?
Jak wspomnieliśmy, każdy dawca spermy jest wcześniej dokładnie badany. Istnieją ścisłe kryteria, które należy spełnić, aby nasienie mogło być wykorzystane w leczeniu niepłodności. Wszystkie te obostrzenia nie obowiązują osób, które chcą zamrozić własne nasienie i wykorzystać je w przyszłości. Jeśli nasienie ma być anonimowo wykorzystane w leczeniu innej pary, dokładna procedura weryfikacji jakości spermy i szeroko rozumianego zdrowia mężczyzny jest konieczna i detalicznie przestrzegana.
Jednym z kryteriów jest liczba plemników oraz ich odpowiednia ruchliwość. Mężczyzna może mieć maksymalnie 35 lat i być w ogólnej dobrej formie fizycznej (nie może mieć na przykład wyraźnej nadwagi). Dawca nasienia musi mieć również co najmniej wykształcenie średnie.
Jak przebiega oddanie nasienia?
Pierwszym etapem jest wywiad z przyszłym dawcą nasienia. Zostanie on zapytany o przebyte choroby, występowanie określonych schorzeń u członków rodziny, życie seksualne i prowadzony styl życia. Po wstępnej weryfikacji mężczyzna przechodzi badania krwi w kierunku nosicielstwa chorób zakaźnych i wykluczenia nosicielstwa chorób genetycznych. Badana jest także próbka spermy i mocz. Niezbędna jest także konsultacja z internistą, urologiem oraz badania psychologiczne. Próbka nasienia i krwi są także pobierane w celu wykluczenia nosicielstwa chorób genetycznych.
Oddanie nasienia przebiega metodą masturbacji – mężczyzna ma do dyspozycji specjalny pokój, w którym zapewniono odpowiednie warunki i prywatność. Po ejakulacji sperma zostaje zamrożona i przechowywana w specjalnych warunkach pozwalających zachować wszystkie parametry na wymaganym poziomie. Dzięki temu nasienie może być wykorzystane nawet po wielu latach od zamrożenia.
Aby zapewnić najwyższe bezpieczeństwo całej procedury, nasienie dawcy zostaje najpierw zamrożone na okres pół roku. Po tym czasie dawca przechodzi raz jeszcze badania krwi – jeżeli wyniki nie budzą zastrzeżeń, nasienie może zostać wykorzystane.