Nieprawidłowości w budowie macicy oraz inne choroby tego narządu mogą być przyczyną niepłodności. Jednak wiele schorzeń tego rodzaju nie przekreśla szansy na zajście w ciążę i urodzenia dziecka. Dowiedz się, jakie są najczęściej spotykane wady macicy oraz jak można je diagnozować i leczyć.
Wady macicy – dlaczego wpływają na niepłodność
Macica to narząd, w którym niemal kilka dni po zapłodnieniu rozwija się zarodek, a następnie płód. Pozwala wzrastać nowemu życiu, odżywia je i chroni. Anatomiczne wady macicy mogą powodować niepłodność, ponieważ nieprawidłowa budowa narządu nierzadko przekłada się na upośledzenie jego funkcji. Jeśli w macicy występuje na przykład duża przegroda, wzrastający płód nie będzie miał odpowiednich warunków do rozwoju.
Trzeba pamiętać, że nie wszystkie wady i choroby macicy powodują trudności z zajściem w ciążę, szczególnie jeśli występują w łagodnej formie. Współczesna medycyna dysponuje narzędziami, które pozwalają zdiagnozować i – jeśli zajdzie taka konieczność skorygować niektóre z nich.
Najczęściej występujące wady macicy i ich wpływ na ciążę
Nieprawidłowości w budowie macicy (o ile nie są wadami nabytymi) wynikają najczęściej z zaburzeń rozwoju w życiu płodowym kobiety. Macica u rozwijającego się płodu powstaje jako wynik połączenia się tzw. przewodów Müllera. Jeśli proces ten nie przebiegnie prawidłowo, macica, jajowody i pochwa mogą wykształcić się w sposób odbiegający od normy. Wśród najczęściej spotykanych wad w budowie macicy wyróżniamy niżej opisane nieprawidłowości.
Macica przegrodzona i macica podwójna
Macica przegrodzona – w tym wypadku w jamie macicy znajduje się przegroda w postaci błony łącznotkankowej. Może przegradzać jamę macicy całkowicie (dochodząc do pochwy) lub częściowo. Według badań macica z przegrodą jest przyczyną niepłodności, może zwiększać ryzyko poronień czy porodu przedwczesnego dlatego w przypadku bardziej zaawansowanych zmian konieczne może okazać się histeroskopowe usunięcie przegrody macicy (histeroskopia operacyjna).
Macica podwójna występuje wtedy, gdy w życiu płodowym kobiety nie dojdzie do połączenia przewodów Mullera. Skutkiem jest rozdwojenie trzonu i szyjki macicy oraz – gdy wada jest zaawansowana – także pochwy. Macica podwójna nie zawsze powoduje kłopoty z zajściem w ciążę. Jednak jej zaawansowana postać może wpływać na poronienia, porody przedwczesne oraz nieodpowiednie ułożenie płodu.
Macica jednorożna i dwurożna
Pozostałe spotykane wady anatomiczne to macica jednorożna, czyli taka, w której jeden z rogów macicy (tzn. część macicy łączącej się z jajowodem) nie rozwinął się całkowicie (lub wcale). To stosunkowo rzadkie schorzenie. Jeżeli drugi jajowód jest drożny, w wielu przypadkach jest możliwe zajście w ciążę. Macica jednorożna zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego.
Natomiast dwurożność to wada macicy polegająca na występowaniu charakterystycznego wgłębienia (zapadnięcia) w obrębie dna macicy. W ten sposób narząd przybiera kształt litery W (przypomina rogi). Jeśli wada jest stosunkowo płytka, nie wpływa istotnie na możliwość zajścia w ciążę. W przypadku większych zmian jednak może dochodzić do poronień, przedwczesnych porodów
Pozostałe wady i choroby macicy
Macica łukowata (siodełkowata) to z kolei to zmiany w kształcie narządu widoczne jako uwypuklenie. Obecnie uważa się, że nie jest ona ryzykiem niepłodności i komplikacji. Najnowsze klasyfikacje m.in. Europejskie Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii nie klasyfikują jej jako nieprawidłowość,
Choroby macicy, które mogą mieć wpływ na niepłodność kobiety to także mięśniaki, szczególnie te, które zaburzają kształt jamy macicy oraz duże zmiany powyżej 6-8 cm. Oprócz niepłodności mięśniaki macicy mogą powodować poronienia i porody przedwczesne, problemy z porodem. W przypadku występowania mięśniaków każdą sytuację należy traktować indywidualnie. Warto skonsultować się ze specjalistą z kliniki leczenia niepłodności.
By poznać przyczyny niepłodności związane z budową macicy, wykonuje się zabieg histeroskopii. Badanie pozwala lekarzowi ocenić stan ścian wewnętrznych macicy. Przeprowadza je się w sytuacji, kiedy ani podstawowe badanie ginekologiczne, ani USG nie pozwoliły określić przyczyny niepłodności, a istnieją podejrzenia, że przyczyna może znajdować się w jamie macicy. Wykorzystując histeroskopię, można także usunąć niechciane zmiany w jamie macicy. Histeroskopię najczęściej wykonuje się zaraz po miesiączce w pierwszej fazie cyklu. Jeśli kobieta przyjmuje tabletki antykoncepcyjne, zabieg można wykonać w dowolnym momencie.
Badaniem bardzo przydatnym podczas diagnozowania wad macicy jest ultrasonografia trójwymiarowa (USG 3D).
Rzadziej wady macicy można diagnozować, stosując laparoskopię czy rezonans magnetyczny. W przypadku laparoskopii do jamy brzusznej wprowadza się trokar, czyli cienkie narzędzie chirurgiczne. Pozwala on zbadać zewnętrzną budowę dróg rodnych. Zaletą laparoskopii jest niewielka inwazyjność, ponieważ nie otwiera się powłok brzusznych, tak jak ma to miejsce podczas tradycyjnego zabiegu chirurgicznego – wystarczy niewielkie, kilkumilimetrowe nacięcie. Metoda ta pozwala pobrać fragmenty tkanek do badania histopatologicznego, a także usuwać niepożądane zmiany (polipy, zrosty czy guzy).
Endometrioza
Endometrioza polega na nieprawidłowym rozroście błony śluzowej macicy (endometrium). W wyniku tej choroby fragmenty błony śluzowej macicy znajdują się poza jej jamą. Schorzenie to jest częstą przyczyną kłopotów z zajściem w ciążę. Nawet u 40% kobiet ze zdiagnozowaną niepłodnością badanie laparoskopowe wykazuje endometriozę. Przyczyny tej choroby nie są do końca poznane – wśród potencjalnych powodów wskazuje się czynniki genetyczne, zaburzenia hormonalne lub immunologiczne.
Jak endometrioza wpływa na ciążę?
Może powodować zrosty w obrębie macicy i niedrożność jajowodów. Endometrioza wydziela także substancje, które negatywnie wpływają na możliwość zapłodnienia. Na niepłodność wpływa stopień zaawansowania schorzenia, który określa się w 4-stopniowej skali. Od pierwszego stopnia (minimalna endometrioza), do czwartego, wskazującego na ciężki przebieg choroby.