In vitro to najskuteczniejsza znana dziś metoda leczenia niepłodności, jednak jego jej efektywność zależy w dużej mierze od jakości przygotowania – zarówno medycznego, jak i dotyczącego stylu życia. Jakie działania warto podjąć, aby zwiększyć szansę na powodzenie procedury?
Pierwszy krok przygotowania do in vitro? Diagnostyka
Pierwszym krokiem przed rozpoczęciem procedury in vitro jest zawsze diagnostyka niepłodności. Obejmuje zestaw badań, który pozwalają indywidualnie zaplanować przebieg leczenia. U kobiet ważne jest m.in. oznaczenie stężenia hormonów (takich kak AMH, FSH, LH, estradiol, TSH i prolaktyna), co pozwala ocenić rezerwę jajnikową oraz funkcjonowanie osi HPG – (podwzgórze-przysadka-gonady). Wskazane może być także badanie genetyczne, immunologiczne oraz ocena struktury narządów rodnych metodami lapaoroskopowymi (histeroskopia, laparaskopia). U mężczyzn standardowo wykonuje się seminogram, a w razie potrzeby dodatkowe testy, np. analizę fragmentacji DNA plemników.
Tylko pełna diagnostyka umożliwia optymalny wybór protokołu in vitro i znacząco zwiększa szanse powodzenia leczenia. Pozwala określić realne szanse i dobrać odpowiednią ścieżkę postępowania. Warto wspomnieć, że in vitro jest także skuteczne w leczeniu niepłodności idiopatycznej (niewiadomego pochodzenia, której przyczyn nie udało się ustalić).
Ile trwają przygotowania do in vitro?
Czas trwania przygotowań jest różny i zależy od wielu czynników – wieku, wyników badań czy obecności chorób przewlekłych. Zazwyczaj cały proces – od pierwszej wizyty do rozpoczęcia stymulacji – trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. W tym czasie konieczne jest ustabilizowanie parametrów zdrowotnych, wdrożenie suplementacji oraz zmiana stylu życia.
Uśredniony czas przygotowania do in vitro rozpisaliśmy w tabeli:
| Etap | Czas trwania | Zakres działań |
|---|---|---|
| Diagnostyka i plan leczenia | ok. 4–6 tygodni | – badania hormonalne, obrazowe i nasienia – dobór indywidualnego protokołu leczenia |
| Stabilizacja parametrów i stylu życia | ok. 2–3 miesiące | – poprawa BMI i hormonów – detoks, dieta, suplementacja – eliminacja używek – umiarkowana aktywność fizyczna |
| Monitoring i właściwy cykl leczenia | ok. 4–6 tygodni | – stymulacja jajników (8–14 dni) – punkcja i pobranie komórek jajowych – zapłodnienie i hodowla zarodków (3–5 dni) – transfer zarodka – oczekiwanie na wynik testu ciążowego (10–14 dni) |
Na czas przygotowania do in vitro wpływ mogą mieć także inne czynniki:
- Zastosowany protokół leczenia – cały proces in vitro z protokołem krótkim trwa około 4-6 tygodni, protokół długi (np. z supresją – zahamowaniem czynności jajników) może wydłużyć czas przygotowania nawet do 8 tygodni lub dłużej. Przeczytaj więcej: In vitro – protokół długi czy krótki?
- Badania genetyczne zarodków (PGT) mogą wydłużyć czas do transferu o kilka tygodni, ponieważ zarodki po zbadaniu są zamrażane, a transfer odbywa się w kolejnym cyklu.
- Indywidualne czynniki, takie jak konieczność leczenia współistniejących schorzeń, mogą wydłużyć czas przygotowania do in vitro.
Przygotowanie do in vitro we własnym zakresie
Przygotowanie do in vitro obejmuje zarówno procedury medyczne – diagnostykę, terapię farmakologiczną, badania laboratoryjne – jak i szeroko rozumiane przygotowanie organizmu, o które należy zadbać samodzielnie. Zaleca się wprowadzić zmiany w stylu życia, które obejmują dietę, aktywność fizyczną, uregulowanie (o ile możliwe) chorób ogólnoustrojowych, w tym przede wszystkim zaburzeń metabolicznych i hormonalnych.
W kontekście medycznym mężczyzna powinien zadbać o dietę co najmniej kilka tygodni przed oddaniem nasienia, a kobieta – około miesiąc przed planowaną punkcją. Najlepiej jednak zrobić to jak najwcześniej na etapie starania się o dziecko.
Dieta przed in vitro
Zbilansowana dieta ma istotny wpływ na jakość komórek rozrodczych. Dieta przed in vitro powinna opierać się na nieprzetworzonych produktach – warzywach, owocach, pełnych ziarnach, tłustych rybach i zdrowych tłuszczach. Równocześnie warto zadbać o oczyszczenie organizmu. Eliminacja używek i unikanie kontaktu z toksynami środowiskowymi to elementy, które warto uwzględnić w przygotowaniach do procedury. Trzeba też unikać przetworzonej żywności, bogatej w cukry proste i tłuszcze utwardzone.
Lekarz może też zalecić suplementację – u kobiet szczególnie kwasu foliowego, witaminy D, koenzymu Q10 oraz innych preparatów wspierających płodność. Z kolei u mężczyzn często suplementuje się cynk i antyoksydanty.
Przeczytaj więcej: Jakie czynniki mogą mieć wpływ na płodność pary?
Ruch i aktywność fizyczna
Regularny ruch wspiera płodność, poprawia ukrwienie narządów rodnych i redukuje stres. Zaleca się umiarkowaną aktywność – spacery, pływanie, jogę lub pilates. Trzeba pamiętać, że zarówno niedostateczna, jak i nadmierna aktywność fizyczna może negatywnie wpływać na płodność.
W ramach przygotowania warto także zadbać o oczyszczenie organizmu – ograniczyć kontakt z toksynami środowiskowymi, wyeliminować wysoko przetworzoną żywność i wesprzeć pracę wątroby odpowiednią dietą.
Wstrzemięźliwość i eliminacja używek
Przed pobraniem zalecana jest krótka wstrzemięźliwość seksualna – zazwyczaj 2-5 dni, aby uzyskać najlepszą jakość materiału biologicznego. Równocześnie warto całkowicie zrezygnować z alkoholu oraz papierosów.
Przeczytaj także: Jak poprawić jakość nasienia?
Wyeliminowanie używek jest ważne również w przypadku kobiet – nawet okazjonalne spożycie alkoholu podczas stymulacji może obniżyć skuteczność terapii i zaburzać działanie leków hormonalnych. Z tego względu abstynencja powinna rozpocząć się już na etapie przygotowań i dotyczyć obu płci.
Dobrostan psychiczny i wsparcie emocjonalne
Proces leczenia może być obciążający psychicznie – towarzyszy mu stres, niepewność i napięcie. Dlatego warto skorzystać ze wsparcia psychologa, terapii lub ćwiczeń relaksacyjnych i medytacji. Elementem procedury in vitro są często konsultacje psychologiczne, z których mogą skorzystać oboje partnerów.