ICSI to jeden z wariantów procedury in vitro. Zapłodnienie polega w tym przypadku na wprowadzeniu plemnika do komórki jajowej przy użyciu specjalnych mikronarzędzi. Czym dokładnie jest ta metoda i w jakich sytuacjach się ją stosuje?

Metoda ICSI jako element procedury in vitro

Procedura in vitro to inaczej zapłodnienie pozaustrojowe – komórki jajowe i plemniki zostają pobrane od obojga partnerów i połączone w warunkach laboratoryjnych. Oocyty pozyskuje się od kobiet małoinwazyjną metodą punkcji, od mężczyzn – drogą masturbacji. Dawcami komórek mogą być partnerzy starający się o dziecko lub – w określonych przypadkach – możliwe jest wykorzystanie gamet anonimowego dawcy/anonimowej dawczyni.

Procedura in vitro dzieli się na kilka etapów. To przede wszystkim:

  • hormonalna stymulacja owulacji (pozwalająca uzyskać większą niż zazwyczaj liczbę komórek jajowych w ramach jednego cyklu),
  • pobranie komórek jajowych,
  • etap laboratoryjny, który może obejmować przygotowanie pobranych komórek jajowych i nasienia, a także połączenie gamet wybraną metodą (IVF, ICSI lub innymi),
  • rozwój zarodka/zarodków w specjalnym inkubatorze,
  • transfer zarodka do jamy macicy (drogą dopochwową) kilka dni po zapłodnieniu.

„Standardową” metodą połączenia gamet w in vitro jest IVF (in vitro fertilisation) – komórka jajowa i odpowiednio przygotowane nasienie zostają umieszczone obok siebie. Plemniki mają za zadanie samodzielnie dostać się do komórki jajowej, co pozwala na zapłodnienie zbliżone do naturalnego.

W określonych przypadkach zapłodnienie wykonuje się z mikrochirurgicznym wprowadzeniem plemnika do cytoplazmy komórki jajowej – mówimy wtedy o metodzie ICSI (intracytoplasmic sperm injection).

Jak dokładnie przebiega zapłodnienie metodą ICSI?

Procedura in vitro ICSI przebiega tak jak standardowa, różnicą jest właśnie sposób wprowadzenia plemnika do komórki jajowej na etapie laboratoryjnym. Laborant przeprowadza zapłodnienie według schematu:

  • Wyszukanie komórek jajowych w płynie pęcherzykowym (pobranym wcześniej z jajników wspomnianą metodą punkcji).
  • Przygotowanie komórek jajowych, tzn. pozbawienie ich zewnętrznej warstwy komórek ziarnistych. W naturalnym zapłodnieniu, a także w tradycyjnej metodzie IVF, plemnik musi samodzielnie przebić warstwę tych komórek, aby dostać się do wnętrza oocytu.
  • Przygotowanie (preparatyka) nasienia i wyselekcjonowanie plemnika (embriolog robi to, korzystając z mikroskopu z bardzo dużym powiększeniem i wysoką rozdzielczością, używając specjalnego mikromanipulatora).
  • Wprowadzenie plemnika do komórki jajowej przy użyciu pipety iniekcyjnej.

Wszystkie kolejne etapy przebiegają według standardowego schematu: powstały zarodek rozwija się przez kilka dni w specjalnym inkubatorze, po czym transferowany jest do dróg rodnych kobiety.

Wskazania do zastosowania metody ICSI w in vitro

Metoda ICSI jest modyfikacją tradycyjnej metody in vitro (IVF). Opracowano ją w 1990 roku, a dwa lata później urodziło się pierwsze dziecko poczęte z jej zastosowaniem. W klinikach Gameta zabieg ICSI stosujemy od 1995 roku.

Wynalezienie metody ICSI pozwoliło na skuteczne leczenie niepłodności metodą in vito również w przypadku mężczyzn z nieprawidłowymi parametrami nasienia, szczególnie z niedostateczną liczbą plemników. Wystarczy, że w ejakulacie znajduje się już kilka tych komórek (standardowo w 1 ml nasienia znajduje się ich około 16 mln), by można wyselekcjonować prawidłowe plemniki i wprowadzić je do komórek jajowych.

Wskazania do zastosowania metody ICSI to:

  • Czynnik męski, niewielka liczba plemników w ejakulacie lub ich całkowity brak (azoospermia). W ostatnim przypadku plemniki można pobrać chirurgicznie z jąder pacjenta (biopsja metodą microTESE).
  • Wcześniejsze kilkukrotnie nieskuteczne leczenie klasyczną metodą in vitro (IVF).

W klasycznej procedurze IVF lekarz nie ma możliwości dokładnej oceny komórki jajowej. Jak wspomnieliśmy, w metodzie ICSI oocyty zostają pozbawione warstwy komórek ziarnistych, co pozwala na dokładniejszą analizę jakości gamet. Z tego powodu metoda ICSI zalecana jest w przypadku:

  • wykorzystania mrożonych komórek (co daje pewność, że wybrano komórki prawidłowe),
  • niskiej liczby komórek jajowych i/lub ich niskiej jakości,
  • stosowania diagnostyki preimplantacyjnej zarodków. 

A także:

  • zaawansowanego wieku kobiety,
  • endometriozy,
  • niepłodności idiopatycznej (której przyczyn nie udało się ustalić).

Metoda ICSI – koszt

Zakres, a w konsekwencji także koszt leczenia metodą in vitro jest zawsze kwestią indywidualną. Jest uzależniony od – między innymi – stanu zdrowia pacjentki i konieczności zastosowania procedur dodatkowych.

Standardowy pakiet in vitro (IVF) w naszych klinikach kosztuje około 6 700 zł. Cena ICSI to około 40% więcej niż w przypadku klasycznego in vitro (około 9 650 zł). W klinikach realizujemy leczenie niepłodności metodą in vitro w ramach miejskich programów dofinansowujących ze środków samorządowych.

Przykładowy koszt procedury całej procedury in vitro u pary z czynnikiem męskim w Klinice Gameta w Bydgoszczy wraz ze stymulacją i objętymi refundacją lekami:

  1. Zapłodnienie pozaustrojowe z mikroiniekcją plemnika do komórki jajowej (ICSI-IVF), wraz z obserwacją, ewentualnym mrożeniem zarodków, nadzorem medycznym (wizyty lekarskie, USG, badania laboratoryjne przed znieczuleniem – 9650 zł.
  2. Podanie zarodka (transfer) do jamy macicy – 1650 zł.
  3. Uśredniony koszt leków do stymulacji hormonalnej – ok. 640 zł (pacjentka ubezpieczona, leki objęte refundacją).
  4. Ewentualne przechowywanie zarodków przez pierwsze 12 miesięcy.

Całkowity koszt programu in vitro ICSI – 11940 PLN 

Metoda ICSI na tle pozostałych (IVF, IMSI)

In vitro z zastosowaniem mikroiniekcji plemnika do komórki jajowej może przebiegać z wykorzystaniem dodatkowych procedur. Przykładem jest metoda HBA-IMSI (dwustopniowa selekcja plemnika). Zarówno w metodzie ICSI, jak i IMSI, selekcjonuje się plemniki, które wprowadza się do komórki jajowej. Podstawowa różnica polega na sposobie tej selekcji.

W przypadku IMSI (intracytoplasmic morphologically selected sperm injection) szczegółowej ocenie podlega dodatkowo morfologia plemnika. W naszych klinikach wykorzystujemy metodę HBA-IMSI, z zastosowaniem dwustopniowej selekcji:

  • IMSI – wybór komórki o optymalnej morfologii przebiega z wykorzystaniem bardzo dużego powiększenia – optyki z kontrastem Nomarskiego i wykorzystaniem zaawansowanego oprogramowania. Dzięki temu możliwe jest zauważenie bardzo drobnych zmian w budowie główki plemnika, niewidocznych w trakcie standardowej procedury
  • PICSI/HBA – drugi etap procedury: wyselekcjonowane wcześniej plemniki są poddawane dodatkowej selekcji na podstawie zdolności do wiązania się z hialuronem.