Rdzeń kręgowy (SP, Spinal Cord) to część ośrodkowego układu nerwowego człowieka, umieszczony jest w kanale kręgowym i jest odpowiedzialny za przewodzenie impulsów nerwowych pomiędzy mózgiem, a obwodowym układem nerwowym. Uraz rdzenia kręgowego (SPI, Spinal Cord Ingury) zaburza przekaz informacji pomiędzy mózgiem i częścią ciała poniżej uszkodzenia.
Pomiędzy każdymi dwoma sąsiadującymi kręgami wychodzą od rdzenia nerwy rdzeniowe, przenoszące informację nerwowe do i od unerwianych fragmentów. Lokalizacja urazu w obrębie rdzenia przekłada się na upośledzenie neurologiczne odpowiednich regionów ciała. Do uszkodzenie kręgosłupa wraz z rdzeniem kręgowym może dojść na odcinku szyjnym, piersiowym, lędźwiowym bądź krzyżowym. Utrata funkcji czuciowo-ruchowej dotyczyć może całego ciała poniżej poziomu urazu. Objawia się to m.in. zaburzeniami czucia i sprawności ruchowej, upośledzeniem lub brakiem orgazmu, erekcji i w konsekwencji niepłodności.
Częstość występowania urazów rdzenia kręgowego (SPI) waha się w granicach od kilku do kilkunastu na 1 mln/rok w krajach wysokorozwiniętych. W Polsce najczęstszą przyczyną urazu rdzenia są upadki z wysokości do których zalicza się również skoki do wody. Do uszkodzenia rdzenia kręgowego może dojść także na skutek przemocy (pobicia, rany postrzałowe). W Europie ponad połowa urazów dotyczy osób pomiędzy 19-35 rokiem życia, czyli wieku, w którym odczuwamy naturalną potrzebę zastania rodzicem. Urazom rdzenia kręgowego ulegają 6 razy częściej mężczyźni niż kobiety.
Jednym z odległych powikłań urazów rdzenia kręgowego u mężczyzn jest niepłodność i brak możliwości posiadania potomstwa. Dla takiego mężczyzny, który nierzadko już otarł się o śmierć brak posiadania dziecka jest kolejnym dramatem, powodem do zmartwień, depresji. Bez interwencji medycznych płodność pacjentów po urazach rdzenia kręgowego jest niska i mieści się w przedziale od 0 do kilkunastu % w porównaniu do populacji ogólnej (89%).
Wpływ urazów rdzenia kręgowego na płodność mężczyzn jest znacznie bardziej niekorzystna niż w przypadku kobiet, działając negatywnie na funkcje seksualne i rozrodcze, głównie na skutek:
- braku/zaburzeń ejakulacji,
- braku/zaburzeń wytrysku
- nieprawidłowej produkcji i dojrzewania plemników w jadrach i najądrzach.
Na funkcje seksualne wpływa stopień przerwania rdzenia nerwowego oraz poziom uszkodzenia kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Wzwód prącia u mężczyzny pojawia się dzięki dwóm niezależnym mechanizmom neurologicznym i nerwowym tzw. szlakiem psychogennym i odruchowym.
Mężczyźni po urazie powyżej poziomu jedenastego kręgu piersiowego (Th11) zazwyczaj nie mają erekcji, natomiast pacjenci po urazie poniżej Th12 są do nich zdolni. Niezależnie od powyższego szlak odruchowy aktywuje układ nerwowy w odpowiedzi na bodźce dotykowe z penisa bez udziału mózgu, dzięki odruchowi przebiegającemu na poziomie rdzenia kręgowego. Mężczyźni z SPI bez zdolności do psychogennych erekcji, mogą mieć więc ją częściowo zachowaną dzięki tzw. szlakowi odruchowemu. Mechanizm ten wykorzystywany jest w celu uzyskania wzwodu i ejakulacji u mężczyzn z urazami rdzenia kręgowego. Erekcja i wytrysk może nastąpić w takim przypadku dzięki tzw. mechanicznej wibrostymulacji prącia. Niestety jeśli w końcu uda się doprowadzić do wytrysku to otrzymane nasienie bardzo często charakteryzują się nieprawidłowymi parametrami. Stan ten prawdopodobnie spowodowany jest podwyższoną temperaturą moszny oraz przewlekłymi stanami zapalnymi dróg moczowo-płciowych. Do powyższych predysponuje siedzący tryb życia, zaburzona termoregulacja jąder oraz przewlekłe problemy z nietrzymaniem moczu i stolca.
Nasienie u pacjentów z urazem rdzenia kręgowego można uzyskać.
– metodą nieinwazyjną za pomocą wibrostymulacji prącia (PVS) poprzez użycie specjalnego urządzenia obsługiwanego przez pacjenta lub jego partnerkę
– metodą inwazyjną – chirurgicznej ekstrakcji plemników z jąder
Otrzymane plemniki mogą być użyte do procedur wspomaganej prokreacji lub zamrożone w celu zachowania płodności na przyszłości – u mężczyzn z urazem rdzenia kręgowego wraz z postępującym czasem od urazu może dojść do dalszego pogorszenia jakości plemników lub całkowitego zatrzymania ich produkcji.
Otrzymanie ciąży jest możliwe za pomocą inseminacji domacicznej lub zapłodnienia pozaustrojowego.