Polipy macicy to łagodne zmiany rozrostowe błony śluzowej. Chociaż często nie dają objawów i nie są groźne, mogą negatywnie wpływać na płodność lub powodować inne dolegliwości zdrowotne. W takich sytuacjach konieczne może być wdrożenie leczenia. Co warto wiedzieć na ten temat?

Czym są polipy macicy?

Polipy macicy to niewielkie przerosty błony śluzowej, która wyściela ten organ od wewnątrz. Zazwyczaj są zmianami łagodnymi i powstają w wyniku nieprawidłowego rozrostu komórek. Mogą być różnej wielkości – o średnicy od kilku milimetrów do kilku centymetrów.

Polipy endometrialne składają się z:

  • Tkanki gruczołowej – która zawiera gruczoły znajdujące się w tkance, z której wyrosły (czyli endometrium). 
  • Tkanki łącznej – która jest podścieliskiem dla gruczołów.
  • Naczyń krwionośnych – polipy są strukturami ukrwionymi, z dość rozbudowaną siecią naczyń krwionośnych.
  • Warstwy nabłonkowej – nabłonek pokrywa zewnętrzną część całej struktury.

Rodzaje polipów macicy

Dwa najważniejsze typy tych zmian w obrębie macicy, to:

  • Polipy endometrialne (polipy trzonu macicy) – to zazwyczaj łagodne zmiany rozrostowe, zlokalizowane w obrębie jamy macicy, wywodzą się z endometrium. 
  • Polipy szyjkowe – zlokalizowane w szyjce macicy.

Polipy mają zwykle maczugowaty kształt (wyrastają z tkanki na cienkiej podstawie – szypule). Rzadziej występują tzw. polipy siedzące, których podstawa jest szersza. 

Jak już powiedzieliśmy, polipy macicy są zmianami łagodnymi. Ryzyko zezłośliwienia polipów szyjkowych jest niewielkie i wynosi około 0,1%, a polipów endometrialnych – około 1%.

Ze względu na budowę lub funkcje rozróżnia się także inne rodzaje polipów, między innymi: polipy hiperplastyczne (nierzadko większe, uszypułowane, z bogatą siecią naczyń krwionośnych), polipy atroficzne (związane z zanikiem tkanki, najczęściej występują u kobiet po menopauzie) oraz polipy czynnościowe (zbudowane z aktywnego hormonalnie endometrium).

Przyczyny powstawania polipów

Przyczyna powstawania polipów w macicy nie została dokładnie poznana, ale zakłada się, że ma związek z nadmierną stymulacją hormonalną (estrogenową). Zadaniem estrogenów jest pobudzenie błony śluzowej macicy do wzrostu – jeśli stymulacja jest zbyt duża, może dojść do niekontrolowanego rozrostu komórek. Wśród czynników ryzyka można wymienić:

  • Zaburzenia hormonalne – nadmiar estrogenu w stosunku do progesteronu, np. w wyniku cyklów bezowulacyjnych czy stosowania hormonalnej terapii zastępczej.
  • Niektóre choroby układu rozrodczego – takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS), która ma podłoże hormonalne.
  • Otyłość – tkanka tłuszczowa produkuje substancje będące inicjatorami stanów zapalnych, a także estrogeny, które – jak już wspomnieliśmy – w nadmiarze mogą może przyczyniać się do powstawania polipów.
  • Nadciśnienie tętnicze – może występować związek między wysokim ciśnieniem a częstszym występowaniem polipów.
  • Stosowanie niektórych leków – przede wszystkim hormonalnych, które mogą stymulować wzrost endometrium.

Jak odróżnić polipy od innych zmian w obrębie macicy?

Polipy różnicuje się z takimi strukturami jak:

  • Mięśniaki macicy– to zmiany zbudowane z tkanki mięśniowej (polipy są przerostami błony śluzowej). Mięśniaki są zwykle twardsze i mogą powodować ból oraz obfite miesiączki.
  • Zrosty wewnątrzmaciczne – najczęściej powstają po zabiegach chirurgicznych (to bliznowate połączenia różnych fragmentów tkanek). Mogą zamykać światło jamy macicy i istotnie utrudniać zajście w ciążę.
  • Torbiele – to wypełnione płynem struktury, które powstają najczęściej na jajnikach (w obrębie macicy występują bardzo rzadko). U kobiet z endometriozą mogą rozwinąć się torbiele endometrialne (na różnych organach układu rozrodczego).

Polipy macicy – jakie objawy mogą dawać?

W znacznej większości przypadków polipy macicy to niewielkie, łagodne zmiany, które nie wywołują bólu ani dyskomfortu – są zmianami bezobjawowym. W niektórych przypadkach (szczególnie gdy torbiele są duże, występuje ich wiele, lub zaburzają funkcje rozrodcze) mogą pojawić się takie objawy jak:

  • Nieprawidłowe krwawienia – plamienia między miesiączkami, obfite i przedłużające się miesiączki, krwawienia występujące u kobiet po menopauzie.
  • Bóle podbrzusza lub dyskomfort – szczególnie w przypadku większych polipów.
  • Krwawienia po stosunku – dotyczy szczególnie polipów zlokalizowanych w szyjce macicy.
  • Krwawienia związane z poronieniem na wczesnym etapie (ciąża biochemiczna).

Polipy endometrialne a ciąża 

Polipy endometrialne (zlokalizowane w jamie macicy) mogą powodować zaburzenia w implantacji zarodka, a także zwiększać stan zapalny w obrębie macicy. Może to prowadzić do nawracających poronień, a także stwarzać ryzyko przedwczesnego porodu. Jednocześnie wiele zależy tutaj od umiejscowienia polipa, jego wielkości i ogólnego stanu zdrowia kobiety. Zazwyczaj polipy nie są istotnym czynnikiem przeszkadzającym w uzyskaniu ciąży.

Przed planowaną ciążą lekarz może jednak zalecić diagnostykę w kierunku zmian w obrębie jamy macicy i ewentualne leczenie.

Leczenie polipów 

Jak już wspomnieliśmy, w większości przypadków polipy nie wymagają leczenia. Niewielkie bezobjawowe zmiany mogą ulegać samoistnej regresji. Ich usunięcie zaleca się w sytuacji, gdy powodują istotne dolegliwości, utrudniają zajście w ciąże lub podejrzewa się ich zezłośliwienie (co ma miejsce bardzo rzadko).

Najczęściej wystarczającą metodą leczenia jest obserwacja polipów macicy – w takiej sytuacji lekarz może zalecić regularne kontrole. Niekiedy zastosowanie może mieć też farmakoterapia – przyjmowanie leków hormonalnych kontrolujących wzrost zmian (jednak metoda ta nie pozwala usunąć ich całkowicie).

Najskuteczniejszą metodą usuwania polipów jest histeroskopia – to małoinwazyjna (endoskopowa) metoda chirurgiczna. Polega na wprowadzeniu cienkiej giętkiej rurki histeroskopu) przez pochwę do jamy macicy i mikrochirurgiczne wycięcie zmiany. Taki zabieg nie wymaga hospitalizacji i można go przeprowadzić w ramach chirurgii jednego dnia.

Podczas histeroskopii lekarz może również obejrzeć i usunąć inne zmiany w jamie macicy (zrosty, mięśniaki) oraz pobrać próbkę tkanki do badania histopatologicznego.

Dowiedz się więcej:

Brak leczenia polipów – możliwe powikłania

Jeśli lekarz zaleci leczenie (najczęściej usunięcie) polipów, warto to zrobić, ponieważ w przeciwnym wypadku wzrasta ryzyko nasilenia problemów zdrowotnych. Oprócz zaburzeń płodności, niedoleczone polipy mogą wywołać utrzymujące się zmęczenie, osłabienie, a niekiedy nawet anemię (następstwo nieprawidłowych krwawień). Mogą pojawić się również silne dolegliwości bólowe.

Trzeba też pamiętać o ryzyku nowotworowym.Choć polipy są zwykle łagodne, w rzadkich przypadkach mogą ulegać zezłośliwieniu (objawem w USG może być na przykład zwiększenie ukrwienia w obrębie zmiany). W takiej sytuacji niezbędne jest szybkie jej usunięcie.