Czym jest poronienie?
Poronieniem nazywamy utratę ciąży przed 22 tygodniem. Nawet 15-20% kobiet doświadcza raz w życiu poronienia samoistnego, które występuje najczęściej na wczesnym etapie – do 10 tygodnia ciąży. Mimo iż jest to ciężkie przeżycie dla pary, nie wyklucza ono możliwości zajścia w kolejną ciążę i urodzenia zdrowego dziecka.
Trzecie i kolejne poronienie z rzędu uznawane są za tzw. poronienia nawracające i są wskazaniem do rozpoczęcia szerokiej diagnostyki.
Jakie są objawy i rodzaje poronień ?
Objawy zbliżającego się poronienia to zazwyczaj bóle podbrzusza o intensywności porównywalnej do bóli miesiączkowych oraz plamienia/krwawienia z dróg rodnych.
W nazewnictwie medycznym można natknąć się na różne określenia dotyczące poronień. Najczęściej występuje poronienie samoistne całkowite i dotyczy ono bardzo wczesnych ciąż – zazwyczaj ok. 4-6 tygodnia. Czasami zdarzają się również poronienia niecałkowite, kiedy dochodzi do częściowego wydalenia elementów jaja płodowego. Poronienie w toku to poronienie w trakcie z nasilającymi się dolegliwościami. Często również dochodzi do poronienia zatrzymanego, czyli kiedy rozwój ciąży zatrzymuje się na wczesnym etapie, ale klinicznie pacjentka nie ma objawów zbliżającego się poronienia. Ostatnie to wspomniane poronienia nawracające, czyli następujące po sobie 3 lub więcej poronienia.
Kto jest najbardziej narażony na ryzyko poronienia?
Ryzyko poronienia wzrasta wraz z wiekiem kobiety, aż do ok 65% w przypadku kobiet >42 rż. Ponadto, ryzyko poronienia jest większe u kobiet otyłych i palących papierosy.
Przyczyny poronienia
Najczęstszą przyczyną poronień są wady genetyczne zarodka, inne to choroby endokrynologiczne matki tj.: cukrzyca, zespół policystycznych jajników, choroby tarczycy. Ponadto, istotne znaczenie mają czynniki infekcyjne w tym tzw. bacterial vaginosis (czyli nieprawidłowa biocenoza pochwy) oraz czynniki immunologiczne.
W jaki sposób schorzenia te mogą powodować poronienia?
- Choroby tarczycy – przede wszystkim niedoczynność tego organu, w której przebiegu zaburzone zostaje wydzielanie niektórych hormonów (FSH, LH) związanych z rozwojem komórek jajowych i regulacją cyklu.
- PCOS – zespół policystycznych jajników to schorzenie metaboliczne, z którym związane są często zaburzenia gospodarki cukrowej (insulinooporność) i zwiększenie masy ciała. Wszystko to razem sprawia, że trudniej zajść i donosić ciążę.
- Infekcje bakteryjne i wirusowe mogą zaburzać biocenozę pochwy i grozić zakażeniem błon płodowych – są rzadką przyczyną poronień nawracających.
- Czynniki immunologiczne – to na przykład konflikt serologiczny, gdy krew dziecka ma czynnik Rh+, a matki Rh-. W takiej sytuacji układ odpornościowy matki może potraktować rozwijający się płód jako zagrożenie. Innym przykładem jest zespół antyfosfolipidowy.
Inne przyczyny poronienia to urazy brzucha (np. w wyniku wypadku komunikacyjnego lub uderzenia). To wreszcie dość oczywiste czynniki, takie jak wspomniane wcześniej palenie papierosów, ekspozycja na toksyny i substancje szkodliwe (także na promieniowanie RTG), spożywanie alkoholu i innych używek. Negatywny wpływ na proces jajeczkowania i rozwój ciąży ma także otyłość.
Jak wygląda diagnostyka poronień i czy warto ją wykonać po pierwszym poronieniu?
Mimo iż pojedyncze poronienia samoistne zdarzają się stosunkowo często, to warto rozpocząć diagnostykę już po pierwszym poronieniu, aby, być może, zapobiec kolejnym. Na początku dobrze jest pobrać poronione fragmenty jaja płodowego do badania genetycznego, oczywiście, jeżeli jest to możliwe. W kolejnym etapie dobrze jest wykluczyć wady macicy tj. przegrodę macicy oraz przeszkody w jamie macicy utrudniające implantację zarodka tj. mięśniaki śródjamowe czy polipy endometrialne. Następnie warto wykonać podstawowe badania hormonalne tzn. wykluczyć choroby tarczycy, hiperprolaktynemię i cukrzycę. Kolejne kroki sprowadzają się do oceny kariotypów rodziców, a w przypadku poronień nawracających lub poronień po 10 tygodniu ciąży diagnostyki w kierunku zespołu antyfosfolipidowego i trombofilii wrodzonych.
Po poronieniu można wykonać także badanie genetyczne kosmówki (zewnętrznej błony płodowej) metodą aCGH. Ta metoda pozwala przeprowadzić analizę całego genomu i zidentyfikować niezrównoważone aberracje chromosomowe (które często odpowiadają za fenotypowe ujawnienie się choroby genetycznej). Metodą aCGH wykonuje się w celu wykrycia przyczyn poronień samoistnych.
Jak można zapobiegać kolejnym poronieniom?
Jedno poronienie samoistne u zdrowej kobiety w wieku poniżej 35 r.ż. nie jest wyrokiem. W 90% takich przypadków kobieta ma szansę na udaną ciążę i urodzenie dziecka. W przypadku chorób endokrynologicznych skuteczne leczenie choroby podstawowej daje szansę na prawidłową ciążę. W przypadku trombofilii wrodzonych i zespołu antyfosfolipidowego odpowiednio wdrożone postępowanie od początku ciąży zmniejsza ryzyko jej utraty. Podobnie niektóre zmiany w obrębie jamy macicy można w sposób małoinwazyjny usunąć i tym samym zwiększyć szansę na udaną ciążę.
Na jakim etapie ciąży może wystąpić poronienie?
Często do poronienia dochodzi w pierwszych dwóch tygodniach po zapłodnieniu. Wtedy kobieta nie jest zwykle nawet świadoma, że przez ten krótki czas rozwijała się ciąża. W takiej sytuacji zarodek może zostać usunięty wraz z krwią podczas miesiączki. O poronieniu na wczesnym etapie może świadczyć bardziej obfite niż zazwyczaj krwawienie (w którym można zaobserwować na przykład skrzepy i fragmenty tkanek), a także skurcze i/lub ból w podbrzuszu. Objawem poronienia może być też wyciek śluzu.
Poronienie, które wystąpiło już po wykształceniu się łożyska (około 14 tygodnia ciąży) nazywane jest poronieniem późnym. Wtedy krwawienie może być bardziej obfite, a skurcze i dolegliwości bólowe intensywniejsze. Każde silne krwawienie z dróg powinno zostać niezwłocznie skonsultowane z lekarzem.