Podstawowym krokiem w diagnostyce niepłodności u mężczyzn jest wykonanie badania nasienia.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) już 1980 roku opracowała wytyczne dotyczące procedury badania nasienia i wartości referencyjnych dla parametrów nasienia, które były uaktualniane w 1987, 1992, 1999, 2010 oraz 2021 roku.
Do 1999 roku wartości referencyjne były wyznaczenie na podstawie tzw. opinii ekspertów. Od 2010 roku normy tworzone są na podstawie dostępnych badań epidemiologicznych. Wraz z pojawieniem się nowych badań WHO aktualizuje normy dla nasienia, ostatnia aktualizacja nastąpiła 2021 roku. W 2021 na podstawie analizy ponad 3500 mężczyzn z udokumentowaną płodnością pochodzących z 14 krajów ponownie zaktualizowano normy. Przez udokumentowana płodność rozumiano zajście w ciąże partnerki w ciągu 12 miesięcy od podjęcia decyzji o staraniach. Spośród otrzymanych wyników za dolną granicę przyjęto tzw. piąty centyl w rozkładzie wyników, co znaczy, że oddzielnie dla każdego parametru jako normę przejęto wartości powyżej 5 %.
Normy Światowej Organizacji (WHO) zdrowia na przestrzeni lat
| Wybrane parametry | 1992 | 1999 | 2010 | 2021 (aktualne) |
|---|---|---|---|---|
| Objętość (ml) | ≥2ml | ≥2ml | ≥1,5ml | ≥ 1,4 ml |
| Koncentracja plemników (mln/ml) | ≥ 20 mln/ml | ≥ 20 mln/ml | ≥ 15 mln/ml | ≥ 16 mln/ml |
| Plemniki o ruchu postępowym (progresywne%) | ≥ 50% plemników o ruchu postępowym | ≥ 50% plemników o ruchu postępowym | ≥ 32% plemników o ruchu postępowym | ≥ 31% plemników o ruchu postępowym |
| Plemniki żywe | 75% | 60% | 58% | 54% |
| Plemniki o prawidłowej budowie (morfologia) | ≥ 14% | ≥ 14% | ≥ 4% | ≥ 4% |
Na podstawie populacji jakich krajów powstały normy badania nasienia?
Normy badania nasienia powstały na podstawie badań płodnych na mężczyznach w Stanach Zjednoczonych, Australii, Norwegii, Danii, Francji, Wielkiej Brytanii, Finlandii, Włoch, Grecji, Włoch Chin, Iranu i Egiptu.
Co oznaczają wyniki badania nasienia dla pacjenta?
Wyznaczone wartości referencyjne określają w sposób statystyczny, iż parametry są granicach normy. Należy jednak zaznaczyć, że poza skrajnymi nieprawidłowościami takimi jak np. brak plemników w nasieniu (azoospermia) nieprawidłowy wynik badania nasienia nie wyklucza uzyskania ciąży w sposób naturalny.
Czy badanie nasienia wystarczy do pełnej diagnozy problemów z płodnością?
Badanie nasienia jest podstawowym badaniem w diagnozowaniu płodności męskiej. Prawidłowy wynik badania po zebraniu wywiadu może zakończyć diagnostykę mężczyzny. Ważne jest, aby interpretować wynik badania nasienia wraz z sytuacją kliniczną pary borykającej się z problemem niepłodności.