Nieprawidłowości w budowie plemników są jedną z częstszych przyczyn niepłodności par. W poniższym artykule odpowiadamy na pytania i wątpliwości pacjentów dotyczące morfologii plemników oraz teratozoospermii. Zapraszamy do lektury.
Teratozoospermia – co to jest
Badanie morfologii plemników wykonywane jest z rozmazu odpowiednio przygotowanego nasienia. Ocenia się w nim poszczególne elementy budowy plemnika: główkę, czyli jej zarys i kształt, część pośrednią oraz witkę – jej długość, grubość, zgięcie. Jakiekolwiek odstępstwo od przyjętej normy uznaje się za nieprawidłowość. Warto zaznaczyć, że nasieniu każdego mężczyzny większość plemników nie spełnia ścisłych kryteriów prawidłowego plemnika. Podczas badania morfologii szukamy wiec „idealnych plemników”. Jeśli ich odsetek wynosi poniżej 4 % to taki stan nazywamy teratozoospermią.
Prawidłowa budowa plemnika
Plemnik zbudowany jest z kilku elementów: główki, wstawki i witki. Jego całkowita długość wynosi ok. 50-60 µm. Prawidłowa główka plemnika ma regularny zarys, owalny kształt i dobrze widoczny region akrosomalny, zajmujący od 40 do 70% jej powierzchni. Kolejnym elementem budowy plemnika jest wstawka. Jej zarys powinien być regularny, a oś powinna być przedłużeniem osi główki. Prawidłowa długość wstawki odpowiada długości główki. Ostatnią częścią plemnika jest witka, która zwyczajowo jest: pojedyncza, cienka i regularnie zwęża się ku końcowi. W jej obrębie nie powinno być widocznych skręceń i złamań. Jeśli główka ma nieprawidłowy kształt, nie ma jej wcale lub ma niewłaściwie wykształcony akrosom, wstawka jest asymetryczna lub nieprawidłowej grubości a witka krótka lub załamana, to naturalne zapłodnienie może być utrudnione lub w skrajnych przypadkach niemożliwe.
Teratozoospermia – przyczyny
Wśród przyczyn teratozoospermii wymienia się czynniki środowiskowe, długotrwałe narażenie na szkodliwe substancje chemiczne lub promieniowanie, urazy jąder, żylaki powrózka nasiennego, przebyte infekcje, używki (nikotynizm) lub dieta bogata w tłuszcze i cukry proste.
Rzadziej przyczyną teratospermii są czynniki genetyczne. Niski odsetek plemników prawidłowych wynika z zaproponowanej metody ich oceny, w której za prawidłowe uznaje się tylko idealne plemniki.
Warto pamiętać, że morfologia plemników może pogarszać się w sposób „naturalny” z wiekiem mężczyzny.
Teratozoospermia – czy nieprawidłowy plemnik może zapłodnić komórkę jajową i spowodować urodzenie zdrowego dziecka?
Plemnik o nieprawidłowej morfologii może zapłodnić komórkę jajową, w efekcie czego może urodzić się zdrowe dziecko. Zdiagnozowana teratozoospermia nie wyklucza posiadania dziecka w sposób naturalny. Ocena morfologii plemników jest elementem całościowej analizy nasienia, gdyż każda stwierdzona nieprawidłowość może rzutować na pogorszenie innych badanych parametrów. Poszukując możliwych przyczyn niepłodności męskiej, warto spróbować odpowiedzieć na pytanie, czy trudności w uzyskaniu ciąży wynikają z nieprawidłowej morfologii plemników czy z innych czynników powodujących wystąpienie tych zaburzeń. Reasumując diagnostyka niepłodności to złożony proces, w którym uczestniczy mężczyzna i kobieta. Na wynik badania nasienia należy spojrzeć całościowo, biorąc pod uwagę całkowitą liczbę plemników, ruchliwość oraz budowę plemników. Analiza nasienia jest połączona z wywiadem lekarskim. Dalsze postępowanie zależy od wielu czynników między innymi czasu oczekiwania na ciążę, wieku partnerki czy innych chorób towarzyszących.
Teratozoospermia – leczenie
Niestety do tej pory nie zarejestrowano żadnego leku na poprawę parametrów nasienia. Wprowadzenie substancji leczniczej zawsze musi być poprzedzone badaniami klinicznymi. Do tej pory również brakuje twardych dowodów korzystnego wpływu substancji leczniczych czy suplementów diety na poprawę morfologii plemników. Nasze badanie opublikowane czasopiśmie American Journal of Men’s Health oceniające dietę 336 mężczyzn wykazało, że zdrowy styl życia i zbilansowana rozsądna dieta bogata w owoce i warzywa z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych i cukrów prostych sprzyjała lepszym parametrom nasienia i wyższemu poziomowi testosteronu.