Niepłodność idiopatyczna to inaczej niepłodność niewyjaśnionego pochodzenia. Mówimy o niej wtedy, gdy przyczyn problemów z uzyskaniem ciąży nie udało się ustalić. Czym dokładnie jest niepłodność idiopatyczna i jakimi metodami można ją leczyć?
Niepłodność idiopatyczna – co to jest?
Zgodnie z definicją WHO (światowej Organizacji Zdrowia) o niepłodności mówimy wtedy, gdy po 12 miesiącach aktywnego współżycia, parze nie udaje się uzyskać ciąży. Po tym czasie zaleca się diagnostykę w kierunku niepłodności. Proces diagnostyczny (wywiad lekarski i zestaw indywidualnie dobranych badań) pozwala często poznać przyczynę lub przyczyny kłopotów z poczęciem dziecka (może być ich wiele i mogą dotyczyć obojga partnerów jednocześnie).
Zdarza się jednak, że proces diagnostyczny nie pozwala jednoznacznie wskazać, co powoduje niepłodność. Wtedy właśnie – jak wspomnieliśmy na wstępie – mówimy o niepłodności idiopatycznej. Kobieta i mężczyzna nierzadko mają w takiej sytuacji prawidłowe wyniki badań hormonalnych, nie stwierdzono u nich również wad anatomicznych narządów rodnych czy współwystępowania chorób negatywnie wpływających na płodność. Mężczyzna może mieć prawidłowe parametry nasienia, a kobieta prawidłowo przebiegające owulacje.
Statystyki mówią, że niepłodność o niepoznanych przyczynach dotyczy średnio co piątej pary leczącej niepłodność. Według różnych źródeł to od 15 do 30% pacjentów.
Przeczytaj także: Niepłodność a bezpłodność – czy oznaczają to samo?
Niepłodność idiopatyczna – przyczyny
Jeśli standardowe badania nie wykazują żadnych nieprawidłowości, mimo to ciąża nie pojawia się – możemy mówić o niepłodności idiopatycznej. Jej przyczyny wciąż nie są znane,istnieją jednak hipotezy, które zakładają, że może być powodowana przez określone czynniki. Mogą być to na przykład zaburzenia autoimmunologiczne. W ich przebiegu przeciwciała kobiety atakują niekiedy komórki jajowe lub rozwijający się zarodek.
U kobiet przyczyną niepłodności idiopatycznej mogą być nieprawidłowości błony śluzowej macicy (np. nieodpowiednie ukrwienie, wydzielanie toksycznych substancji), lub też jajowodów – które w badaniach określono jako drożne, jednak niewielkie, trudne do zdiagnozowania wady anatomiczne zaburzają ich zdolność do transportowania i odżywiania komórki jajowej/zarodka.
Wśród przyczyn niepłodności idiopatycznej wskazuje się także nieprawidłową gospodarkę hormonalną i nieprawidłowy śluz szyjkowy (który ma podwyższoną odporność komórkową). Mogą być to również nieprawidłowości genetyczne gamet lub zarodków, infekcje lub endometrioza. Istotną potencjalną przyczyną niepłodności o niepoznanych przyczynach jest też nieprawidłowy styl życia.
Leczenie niepłodności idiopatycznej
Warto wiedzieć, że nawet jeżeli para nie uzyskała ciąży po roku starań, może zdarzyć się, że uzyska ją później. Jeśli partnerzy cieszą się dobrym stanem zdrowia i są w relatywnie młodym wieku, lekarz może zalecić postawę wyczekującą. Zaleca się wtedy zmianę stylu życia – zadbanie o prawidłową dietę, odpowiedni poziom aktywności fizycznej, wypoczynek i ograniczenie stresu. Warto pamiętać, że nieudane starania o dziecko same w sobie są często źródłem dużego napięcia, dlatego wsparcie psychologiczne i zadbanie o swój dobrostan mogą odegrać istotną rolę w powodzeniu terapii.
Jeśli jednak po określonym czasie (w przypadku każdej pary jest to kwestia indywidualna) partnerzy nie uzyskają ciąży, wdrażane jest leczenie. Wybór metod leczenia również jest ustalany indywidualnie dla każdej pary starającej się o dziecko.
Stymulacja cyklu i inseminacja
W leczeniu niepłodności idiopatycznej stosuje się niekiedy hormonalną stymulację cyklu. Taka stymulacja pozwala uzyskać więcej komórek jajowych, niż ma to miejsce podczas cyklu naturalnego. Procedura polega na przyjmowaniu leków, które pobudzają jajniki do wytwarzania jajeczek.
W leczeniu niepłodności o niepoznanych przyczynach stosuje się też inseminację (najczęściej z wykorzystaniem nasienia partnera). Nasienie zostaje wcześniej przygotowane w laboratorium i wprowadzone do dróg rodnych kobiety przy użyciu specjalnego cienkiego cewnika.
Niepłodność idiopatyczna a in vitro
In vitro jest najskuteczniejszą znaną obecnie metodą leczenia niepłodności. Stosuje się ją w sytuacjach, gdy inne metody nie przyniosły rezultatu. Wykazuje również dużą skuteczność w terapii niepłodności idiopatycznej. Zapłodnienie pozaustrojowe składa się z kilku etapów:
- hormonalna stymulacja owulacji,
- pobranie komórek jajowych od kobiety metodą punkcji (małoinwazyjny zabieg w krótkotrwałym znieczuleniu),
- oddanie nasienia przez partnera (metodą masturbacji),
- połączenie gamet w laboratorium, monitorowanie rozwoju zarodka i wprowadzenie go do jamy macicy metodą dopochwową.
Metoda in vitro pozwala ocenić jakość komórek jajowych i plemników, a następnie rozwijającego się zarodka jeszcze przed implementacją. To z kolei pozwala wykryć nieprawidłowości genetyczne gamet i zarodków, które są jedną z możliwych przyczyn niepłodności idiopatycznej.
In vitro może być także skuteczne w przypadku opisanych wcześniej nieprawidłowości w budowie jajowodów. Jajowody zostają ominięte w procesie zapłodnienia, ponieważ komórki jajowe są pobierane bezpośrednio z jajnika, a zarodek jest wprowadzany do macicy przez pochwę. W przypadku par zmagających się z niepłodnością idiopatyczną często stosuje się zapłodnienie metodą ICSI – z manualnym wprowadzeniem (iniekcją) wyselekcjonowanego plemnika do komórki jajowej.
Niepłodność idiopatyczna a niepłodność wtórna
Niepłodność idiopatyczna może mieć charakter wtórny, tzn. zostać zdiagnozowana u pacjentów, którzy zostali wcześniej rodzicami. Może być związana ze stopniowym obniżaniem jakości gamet z wiekiem, lub też być efektem przebytych operacji w obrębie jamy brzusznej, powtarzających się infekcji układu moczowo-płciowego, zaburzeń hormonalnych, czy współwystępowania chorób ogólnoustrojowych.
Więcej informacji na temat niepłodności wtórnej znajdziesz w naszym artykule: Czym jest niepłodność wtórna i jak ją leczyć?